Centra handlowe zbojkotowały się same – 60% klientów uciekło

I to dosłownie uciekło, głównie przed agresywnymi komunikatami, napominaniem i patrolami policji ze strażą miejską, ale te oczywiste przyczyny należy mimo wszystko uporządkować i uzupełnić. Kto by nie słyszał przynajmniej raz w życiu, że jakaś grupa społeczna bojkotuje sieć sklepów albo produkty z całego kraju? Chyba tylko ktoś bez dostępu do Internetu i mediów w ogóle. Cała reszta z pewnością słyszała, zwłaszcza o dwóch najgłośniejszych bojkotach. Pierwszy odbył się pod sztandarem ośmiu gwiazdek i dotyczył stacji paliw Orlen. Trzeba przyznać, że tutaj głupota inicjatorów oraz bojkotujących uwypukliła się niczym w reklamie tabletek do czyszczenia protez – z siłą wodospadu. Drugi protest, po prawej stronie, to: „nie kupuję w tęczowej IKEA”, ale to było jeszcze przed „paszportami”, teraz doszedł argument segregacji sanitarnej.

Jak się te bojkoty rozwinęły i przełożyły na obroty? Badań szczegółowych nie prowadziłem, jednak gołym okiem widać, że Orlen ma się doskonale, pomimo dojenia tej spółki przez polityków i „niepokornych”. Z kolei przed IKEA też kolejek nie brakowało, ale to raczej wynika ze specyfiki sieci i praktycznie braku konkurencji. Innymi słowy akcje poszczególnych grup społecznych zakończyły się krzykiem w Internecie i zaledwie garstka najbardziej radykalnych ideowców po każdej ze stron, rzeczywiście się zastosowała do wyznaczonych reguł. Za każdym razem, gdy taka inicjatywa się pojawiała pozbawiałem złudzeń wszystkich, którzy machali sztandarami, czy to europejskimi, czy narodowymi. Tak się składa, że pisałem pracę magisterską: „Hipermarket jako współczesna katedra konsumpcji” i doskonale są mi znane mechanizmy, jakie podejmuje większość klientów centrów handlowych. Jednym z ważniejszych nie są wcale zakupy, ale łażenie po galerii w poszukiwaniu nie wiadomo czego. Cały rozdział dotyczył niespotykanego wcześniej dylematu konsumpcyjnego: „Klient czy spacerowicz?”. Centra handlowe, to miejsca, gdzie ludzie po prostu spędzają wolny czas, czasami same zakupy są priorytetem, ale często mają drugorzędne znaczenie.

Studia kończyłem jakieś 16 lat temu i w tamtym czasie były to zjawiska zupełnie nowe, dziś w każdej telewizji i na każdym portalu internetowym przeczytamy, że galerie handlowe są dla Polaków formą relaksu i o zgrozo rodzinną atrakcją. Mnóstwo „ekspertów” dzień w dzień apeluje, żeby zmienić te przyzwyczajenia i wychodzić do muzeum albo na spacer. Nie muszę pisać, czym się to skończyło, ale czas napisać, co się takiego stało, że nagle 60% klientów/spacerowiczów uciekło z galerii? Przede wszystkim ciężko się zrelaksować w warunkach, które przypominają szkolne rozstawianie po kątach, sprawdzanie worków na kapcie, przyszytej tarczy i w każdej chwili można się spodziewać złowieszczego komunikatu: „wyciągamy karteczki”. Ludzie uciekli z galerii, żeby uniknąć połajanek i napomnień: „a gdzie maska?”. I ten naprawdę imponujący wynik osiągnęli sami właściciele centrów handlowych, z pomocą polityków, których prosili o więcej restrykcji. Wspomniana IKEA brylowała w zamordyzmie sanitarnym, doskonale też pamiętam, co się działo w Liroy Marlin, Kauflandzie i w paru innych sieciach. Chlubnym wyjątkiem była polska „Mrówka”, gdzie nikt i nigdy nie zwrócił mi uwagi.

Paradoks tej sytuacji śmieszy w wielu aspektach, a pierwszy to kompetencje speców od mieszania ludziom w głowie, wszelkimi promocjami i ratami „zero procent”. Oni pierwsi domagali się więcej zamordyzmu i nie zauważyli, że tną gałąź, na której siedzą. Po pewnym czasie zaskoczyli o co chodzi i większość nie goniła ludzi bez szmatek na twarzy, ale wtedy do akcji wkroczył Niedzielski i puścił patrole policyjne. Nikt specjalnie nie musiał apelować, żeby omijać te miejsca, w których dorosłych ludzi traktuje się jak smarkaczy. Hasło „klient nasz pan” zastąpił komunikat: „umyj rączki, odrób lekcje, bo nie dostaniesz deseru”. Ze spacerowicza zrobiono niewolnika i tak sami nadzorcy stracili kontrolę nad swoim biznesem. Czy to się uda odbudować? Nie ma złudzeń, znikną restrykcje i znów pojawią się zachowania ludyczne, ale część klientów jeszcze długo będzie miało złe wspomnienia i w rewanżu w galeriach się nie pojawi.