Kiedy rozum śpi, państwo gnije. Casus Ukraina

Póki co jednak pierwsza opcja jest nie tylko łatwiejsza do zrealizowania, ale również bardziej zasadna. Choćby w obliczu tego, co dzieje się za miedzą. Bracia Ukraińcy z pewnością, gdyby mieli do tego głowę, z zazdrością patrzyliby na niewinne polskie igraszki między dworem i pałacem. Prezydent Wiktor Juszzczenko informując o rozwiązaniu parlamentu stwierdził: Demokratyczna koalicja rozpadła się przez ambicje jednej osoby, jej żądzę władzy, w rezultacie zwycięstwa interesów osobistych nad narodowymi. Miał oczywiście na myśli Julię Tymoszenko. W sierpniu Blok pięknej Julii zagłosował wspólnie z Regionami Wiktora Janukowycza za ograniczeniem prezydenckich kompetencji. Tym samym ostatecznie rozpadła się rządząca krajem pomarańczowa koalicja, której premierem była Tymoszenko. W ciągu ustawowych 35 dni nie udało się sklecić jej ponownie, ani utworzyć innej. Ćwiczono różne kombinacje z udziałem trojga głównych aktorów i grup oligarchów stojących za każdym z nich. Dziś sytuacja jest taka, że Tymoszenko i Janukowycz twierdzą, że decyzja Juszczenki jest nielegalna. Ponieważ termin, według ich wyliczeń, jeszcze nie upłynął. Różne rzeczy mogą się zdarzyć, łącznie z próbą impeachmentu prezydenta. Tymczasem gwałtownie pogarsza się sytuacja ekonomiczna kraju. Z powodu kryzysu światowego spadło zapotrzebowanie na stal, głównego źródła wpływów do budżetu. Groźne pomruki, jak zwykle, wydaje Moskwa.

Cytat otwierający notkę pochodzi z tekstu Julii Mostowej w Dzerkale Tyżnia (Zwierciadle Tygodnia),cenionego kijowskiego tygodnika opinii. Stanowisko autorki jest jednoznaczne. Przede wszystkim zawiódł Juszczenko. Kolejny raz. To on, niemal natychmiast po wyłonieniu w bólach po zeszłorocznych, przyspieszonych wyborach rządu, zaczął podkopywać pozycję i prestiż popularnej pani premier. Uznał, że może być groźnym przeciwnikiem w walce o kolejną prezydenturę. Złą opinię o Juszczence podziela większość Ukraińców. Tym bardziej, że tak naprawdę kohabitacja między dwojgiem bohaterów pomarańczowej rewolucji pękła już dawno. A na podorędziu zawsze gotowy czekał Janukowycz i jego moskiewscy mocodawcy.

Ugrupowania Juszczenki i Tymoszenko nie dzieli ideologia. To konflikt czysto personalny. Wybujałe ambicje, bezwstydna walka o władzę. Którą w stopniu dla nas trudnym do pojęcia podsycają różne grupy oligarchów oraz, naturalnie, Kreml.

Większość moich ukraińskich przyjaciół od zawsze była pod urokiem pięknej Julii. Uważali, że Juszczenko jest kiepskim strategiem, łatwo podlega wpływom i w ogóle jest mało decyzyjny. W 2004 nie bardzo się z nimi zgadzałam. Jego wystąpienia na kilku przedwyborczych wiecach, które obserwowałam, czy w debatach telewizyjnych robiły świetne wrażenie. Ale dopóki byli razem kto kogo bardziej lubi nie miało większego znaczenia. Pierwszy dzwonek alarmowy zadźwięczał, gdy przed III turą nieliczni zwolennicy pomarańczowych w Donbasie nie doczekali się przyjazdu swojego idola. Julia pojawiła się w Doniecku zaraz po głosowaniu i kilka godzin spędziła na prywatnych rozmowach z Rinatem Achmetowem, tamtejszym pierwszym po Bogu. W 2006 zwycięzcą w parlamentarnych wyborach w skali kraju okazała się Partia Regionów przywróconego wcześniej do łask premiera Janukowycza. W zachodniej Ukrainie Blok Julii Tymoszenko uzyskał znacznie lepszy wynik niż Nasza Ukraina Juszczenki. Mezalians Juszczenki z Janukowyczem nie trwał długo. Ale w 2007, w przededniu przyspieszonych wyborów, rozpisanych przez prezydenta pod pretekstem korupcji politycznej uprawianej nagminnie przez deputowanych Regionów, błękitne miasteczko zwolenników Janukowycza było na Majdanie liczniejsze niż pomarańczowe juszczenkowców czy biało-czerwone bjutowców. Jednak jesienią zeszłego roku na chwilę wydawało się, że reaktywacja ukraińskiej bajki jest możliwa. Dziś moi znajomi pytani o prognozy na przyszłość machają ręką. W mailach piszą raczej o nowych żonach, mężach i narzeczonych.

Zrozumienie na czym polega ukraińska niemoc jest jeszcze trudniejsze do pojęcia niż wyjaśnienie polskich ustawicznych "kłótni w rodzinie". Parę miesięcy temu uczestniczyłam w panelu, którego gośćmi byli trzej Ukraińcy: biznesmen, dyplomata, działacz organizacji pozarządowej. Na każde pytanie z sali padały trzy skrajnie różne odpowiedzi. Przykład: "Jaka jest orientacja waszych oligarchów?" Odpowiedzi: "Współpraca z Zachodem. Współpraca z Rosją. Zależy im przede wszystkim, aby utrzymać władzę i rozdawać karty." Juszczenko zdecydowanie liczył, że Zachód go wspomoże. Ale pomyliła mu się kolejność. Był dość przekonujący na brukselskich i waszyngtońskich salonach. Nie zrobił nic, aby do prozachodniej orientacji przekonać rodaków. Zamiast integrować kraj, z wydatną pomocą Rosji jeszcze bardziej różnice między wschodnią i zachodnią Ukrainą pogłębił. Julia usiłowała, jak rasowy polityk, grać na wielu fortepianach. Niestety, albo nie dostaje jej talentów, albo rzeczywiście była przez prezydenta blokowana. Janukowycz, wspierany przez komunistów i innych populistów, popisywał się czasami przyjaznymi gestami wobec Europy, ale bez wątpienia wespół ze swoimi kremlowskimi mocodawcami głównie zacierał ręce z uciechy.

Wśród Polaków można spotkać dwie skrajne opinie na temat ukraińskich niepowodzeń. Z pierwszą: "Nie dorośli do demokracji, nie ma co się nimi przejmować", zdecydowanie się nie zgadzam. Skok cywilizacyjny w analogicznym czasie zrobili wcale nie mniejszy niż my. A o naszej, statystycznie rzecz ujmując, dojrzałości mam także nie najlepsze zdanie. Drugi pogląd, o przemożnym i nieuniknionym wpływie Rosji, która zrobi wszystko, aby nie wypuścić Ukrainy ze swojej strefy wpływów, przeto powinniśmy od niej trzymać się z daleka, wzbudza jeszcze większy mój sprzeciw. Może dlatego, że większość moich ukraińskich znajomych to ludzie młodzi i bardzo młodzi, pochodzący z różnych rejonów. Nie wyobrażam sobie, abym mogla im tę polityczną "mądrość" sprzedać. Pewnie też dlatego, że pamiętam, jak nam niektórzy "przyjaciele" z Zachodu usiłowali w podobny sposób objaśniać porządek świata.

Na koniec cytat z tekstu Mostowej z angielskiej wersji DT:

Some day the crisis of state power, lasting since 2000, will be over. Some day we will be divided in the leftist, rightist and centrist in our political allegiances, rather than in the East and West. Some day the president will demand that the Parliament passes the budget law in a timely manner, rather than a law on expanding his powers. Some day businesspersons will do business and public institutions will be staffed with professionals. Some day we will implement reforms, join the EU, and turn from the population into citizens. It will start small ? with a traffic policeman refusing to take a bribe; with a hundred hryvnias paid as a party membership fee rather than five million paid for a place in the party list; with a cab-driver turning on the mile-meter when you get in; with accurate scales at the Bassarabsky market; with a park won back from the crooked developer; and from the president?s political opponent responding to their foreign peer: ?I would kindly ask you to choose your language carefully. We will put our house in order ourselves.? And then there will be only one thing left ? to put our house in order.

Strasznie to naiwne i sentymentalne, prawda? Ale może czasami naiwne marzenia również warte są przypomnienia? Nie tylko na Ukrainie.